UTAUM HAKEMLERCE UYULMASI GEREKLİ ETİK KURALLARI
Amaç Ve Kapsam:
Madde 1- (1) UTAUM Hakem Etik İlkelerinin belirlenmesinin amacı; ulusal ve uluslararası alanda tahkime ve Med-Arb Yöntemine konu hukuk uyuşmazlıklarının çözümünde, süreçte görev alan UTAUM Tahkim Merkezine kayıtlı hakemler ve başvurucular tarafından uyulacak etik ilkeleri belirlemektir.
(2) Kuralların hazırlanışındaki temel amaç, tahkim yargılamasının âdil ve düzgün bir biçimde işlemesine katkı sağlamak, hakemlik görevinin gerektirdiği tarafsız, bağımsız, âdil dürüst, yetkin, özenli, sır saklayan ve basiretli olma gibi soyut niteliklerin uygulamada somutlaşmasına dair yol gösterici usulü tesis etmektir.
Tanımlar
Madde 2- (1) Bu Kurallar’da geçen;
(a) Hakem: Tahkim yargılamasını yürüten bir hakemi;
(b) Hakemler veya Hakem Kurulu: Tahkim yargılamasını yürüten birden fazla hakemi;
(c) Davacı: Tahkim talebinde bulunan bir veya birden fazla davacıyı,
(ç) Davalı: Bir uyuşmazlığın tarafı olarak kendisine karşı tahkim yoluna başvurulmuş olan bir veya birden fazla davalıyı
(d) Dahili Taraf: Tahkim yargılamasına eklenen bir veya birden fazla dahili tarafı;
(e) Taraf veya Taraflar: Davacı, davalı ve/veya dahili tarafları;
(f) Talep veya Talepler: Taraflardan birinin diğer tarafa karşı herhangi bir talebini;
(g) Karar: Diğer kararların yanında ara karar, kısmi karar, nihai karar veya ek kararı içerir.
(h) UTAUM: Uluslararası Tahkim, Arabuluculuk ve Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları Merkezi’ni
(i) Divan: UTAUM Tahkim Divanı Başkanı ve üyelerini,
(j) Tahkim Kuralları: UTAUM tahkim ve Med-Arb Kuralları’nı,
(k) Merkez: Uluslararası Tahkim, Arabuluculuk ve Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları Merkezini,
(l) Tahkim: UTAUM tarafından yürütülen tahkim yargılamasını,
(m) Med-Arb: UTAUM tarafından yürütülen Arabuluculuk – Tahkim (Med-Arb) uygulamasını,
(n) UTAUM Sekreteryası: Tahkim Merkezi Divanı Genel Sekreteri ve büro personellerini,
(o) Yönerge: Uluslararası Tahkim, Arabuluculuk ve Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları Merkezi (UTAUM) Yönergesi’ni,
(ö) UTAUM Yönetim Kurulu: Uluslararası Tahkim, Arabuluculuk ve Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları Merkezi A.Ş. Yönetim Kurulu’nu
ifade eder.
Tahkim Yargılamasını Âdil Ve Tarafsız Şekilde Yürütme
Madde 3- (1) Bir hakem, tahkim yargılamasının eşitlik ilkesi ve hukuki dinlenilme hakkına uygun şekilde yürütülmesinden sorumludur.
(2) Bir kişi, ancak aşağıdaki koşullarla hakemlik görevini kabul etmelidir:
(a) Tarafsız görev yapabilmelidir,
(b) Taraflardan bağımsız olarak görev yapabilmelidir,
(c) Görev yapma yeterliliğine sahip olmalıdır,
(d) Tahkim yargılaması için gereken zamana sahip olmalıdır.
(3) Kendisine hakemlik teklif edilen aday Hakem, hakemlik görevini tarafsız ve bağımsız biçimde yerine getirebileceğine emin olması şartıyla bu teklifi kabul edecek; bu hususta herhangi bir tereddüttü varsa, hakemlik teklifini geri çevirecektir.
(4) Kendisine hakemlik teklif edilen aday hakem, ancak tahkim lisanına yeterince vakıf ve uyuşmazlığı çözme hususunda yetkin olması şartıyla hakemlik görevini kabul etmeli; aksi takdirde görevi reddetmelidir.
(5) Kişi, görevi kabul ettikten sonra ve hakem olarak görev yaparken, tarafsızlığını etkileyebilecek veya makul bir bakış açısıyla taraflı olduğu izlenimi yaratabilecek işle ilgili, meslekî veya şahsî bir ilişkiye girmekten veya herhangi bir malî yahut şahsî menfaat elde etmekten kaçınmalıdır.
(6) Hakem yargılamanın tüm aşamalarında tahkim sürecini bağımsız, tarafsız, adil ve dürüst bir şekilde yürütecek ve bunun mümkün olmaması halinde görevden kendiliğinden çekilecektir.
(7) Hakemler, tüm taraflara âdil şekilde davranmalı ve dış baskılar, kamuoyundaki haberler veya şahsî menfaatin etkisi altında kalmamalıdırlar. Bir taraftan yana veya bir tarafa karşı oldukları görüntüsü veren davranış ve beyanlardan kaçınmalıdırlar.
(8) Hakem, somut uyuşmazlıktaki meseleleri belirleyebilmek için taraflarca sunulmuş olan tüm dilekçe, belge, delil, görüş, rapor ve beyanları inceleyecek ve dikkatli bir şekilde muhakeme yürüttükten sonra uyuşmazlığı karara bağlayacaktır.
(9) Hakem, sözlü yargılama esnasında ön yargılı olmayacak, soru sorulurken ve görüş bildirilirken uygulanan yöntemlere dikkat edecek, önemli meseleler hakkındaki kanaatini önceden belli edecek tavır, söylem ve davranışlardan ve taraflarla tartışmaktan veya karşı karşıya gelmekten kaçınacaktır.
(10) Hakemler, tahkim sözleşmesinden kaynaklanan yetkiyi tamamen kullanmalı, bu yetkinin sınırlarını aşmamalıdır. Hakemler, UTAUM Tahkim Merkezi Yönergesi ve ilgili mevzuat hükümlerine uymakla yükümlüdür.
(11) Hakem, yargılamanın seyrini yakından takip edecek, tahkim yargılamasının süratli şekilde yürümesi ve tahkim süresi içerisinde ve takvime uygun olarak sonuçlanması için her türlü çabayı ve özeni gösterecektir.
(12) Hakemler tahkim yargılamasını, adil ve usul ekonomisine uygun şekilde yürütmelidir.
(13) Hakemlerin etik sorumlulukları, görevi kabul etmesiyle başlar ve tüm tahkim davası boyunca devam eder. Etik ilkeler, hakem kararı verildikten sonra da devam eder.
(14) Hakemler atanmayı kabul ettiğinde, göreve devam etmeyi imkânsız veya çok güç hale getirecek beklenmedik koşullar veya haklı sebepler zorunlu tutmadıkça görevden çekilmemeli veya görevi bırakmamalıdır.
(15) Tahkim davası tamamlanmadan önce, kendi iradesi veya tarafların talebi üzerine görevden çekilen hakem, delil teşkil eden dava malzemesinin iadesi ile gizlilik ve kişisel verilerin korunması da dâhil olmak üzere, tahkimde tarafların menfaatlerini korumak için gerekli tedbirleri almalıdır.
(16) Tarafsızlık, hakemin taraflara eşit mesafede olması, taraflardan birini kayırmaması ya da uyuşmazlığın esasına ilişkin önceden bir hükmünün ya da önyargısının bulunmamasıdır. Taraflı olmak ise, hakemin, dürüst ve hakkaniyete uygun bir yargılama yapma amacı ve âdil bir karar verme endişesi taşımadığı izlenimi yaratabilecek, taraflar arasında gözetilmesi gereken eşitliğe aykırı hareket ettiği şeklinde yorumlanabilecek her türlü tutum ve davranışıdır. Bağımsızlık ise, yargılayan sıfatıyla hakemin, yargılama yaparken ve karar verirken tamamıyla özgür düşüncesi ve vicdani kanaati doğrultusunda hareket edebilmesidir. Bu bağlamda hakemin bağımsız olması, taraflar başta olmak üzere, uyuşmazlıkla ilgili olan veya olabilecek hiçbir kişi veya kurum ile arasında geçmişte veya şimdi, doğrudan veya dolaylı bir biçimde, herhangi bir kişisel veya mesleki bağlantısının veya ilişkisinin bulunmaması, uyuşmazlık hakkında verilecek karardan menfaatinin olmaması ve işbu maddede tanımlandığı şekliyle düşünce ve iradesine tesir edebilecek veya baskı oluşturabilecek her nevi bağlantı ve ilişkilerden ari olma halidir
(17) Hakem, tahkim davasını tarafsız bir şekilde yönetmelidir. Hakem, taraflara, temsilcilerine ve tanıklara karşı sabırlı ve nazik olmalı ve yargılamaya katılan herkesi de bu şekilde davranmaya teşvik etmelidir.
(18) Hakem, taraflara hukukî dinlenilme hakkını tanımalı, duruşmaların yeri ve zamanını önceden bildirmeli, taraflara iddia, savunma ve delillerini sunmaları için eşit imkân tanımalıdır.
(19) Hakem, karar vermek için tarafların sunduğundan daha fazla bilgiye ihtiyaç olduğunu tespit ederse sorular sorabilir, ilgili delillerin sunulmasını isteyebilir. Dava ile ilgili İşin ehli 3 ncü kişilerden bilgi toplayabilir araştırma yapabilir. Uzmanlara danışabilir.
(20) Hakem, görevini kişisel veya özel menfaatlerini ön plana çıkarmak için kullanamaz ve diğer kişilerin onu etkileyebilecekleri özel pozisyonda olduğu izlenimini yaratacak şekilde hareket edemez.
(21) Hakemin tarafları, sulh olasılığı, arabuluculuğa başvurma veya diğer alternatif uyuşmazlık çözüm yollarını görüşmeye yönlendirmesi mümkün olup taraflara uyuşmazlığı çözüme kavuşturmaları veya diğer uyuşmazlık çözüm yollarından faydalanmaları için baskı yapmaması gerekir. Taraflarca izin verilmediği takdirde hakem, uzlaşma müzakerelerinde bulunmamalı veya bunlara diğer bir şekilde katılmamalı yahut arabulucu olarak hareket etmemeli, tahkim yargılaması süresince uzlaştırıcı ya da arabulucu rolü üstlenmemelidir. Bu konuda Adalet Bakanlığı tarafından kabul edilen Arabulucular için Etik Kurallar uygulanır.
Hakemin Tarafsızlığını Etkileyebilecek Veya Taraflı İzlenimi Verebilecek Tüm İlişkileri Açıklaması
Madde 4- (1) Hakem olarak görev yapması talep edilen kişiler, görevi kabul etmeden önce varsa aşağıdaki hususları açıklamalıdırlar:
(a) Tahkim davası sonucunda elde edilecek doğrudan veya dolaylı tüm malî veya şahsî menfaatler;
(b) Taraflardan birinin gözünde tarafsızlığı veya bağımsızlığı makul surette etkileyebilecek, bilinen her türlü mevcut veya geçmişteki malî, ticarî, meslekî veya şahsî ilişkiler.
(2) Açıklamanın yapılıp yapılmayacağına dair bir şüphenin varlığı hâlinde, açıklama yapma yönünde karar verilmelidir.
(3) Taraflar, bir kişinin menfaatleri ve ilişkileri hakkında bilgi sahibi olmalarına rağmen yine de o kişinin hakem olarak görev yapmasını isterlerse, bu kişi hakemlik yapabilir.
(4) Tüm taraflarca bir hakemin görevden çekilmesi talep edilirse, hakem bu talebi yerine getirmelidir.
(5) Bir hakem adayının bu Etik Kuralların bir hükmüne uyması, gizli veya kişisel veri niteliğindeki bilgilerin ifşa edilmesini gerektirdiği takdirde, hakem adayı ya açıklama için bilgileri veren kişinin veya şahsî bilgilerin sahibinin yazılı muvafakatini almalı ya da görevden çekilmelidir.
Hakemin Taraflarla Olan Görüşmesinde Uygunsuz Tutumlardan Kaçınması
Madde 5- (1) Hakem, taraflar arasındaki iletişimin şekline ilişkin taraflar arasındaki tahkim sözleşmesi ve UTAUM Tahkim Merkezi Yönergesindeki hükümlere uymalıdır.
(2) Hakem adayının görevlendirilmesi hakkında değerlendirme yapılırken, hakem adayı Tarafların, temsilcilerin ya da tanıkların kimliği ve uyuşmazlığın genel niteliği hakkında soru sorabilir ve taraflardan ya da temsilcilerden biri tarafından görevlendirme için yeterli ve uygun olup olmadığının belirlenmesi amacıyla yöneltilen sorulara cevap verebilir. Böyle bir diyalog sırasında hakem adayı taraflardan birinden ya da temsilcisinden uyuşmazlığın genel niteliği hakkında bilgi edinebilir ancak onların uyuşmazlığın esasını tartışmalarına izin vermemelidir. Söz konusu görüşme, hakem açısından tarafsızlığını ve bağımsızlığını engelleyebilecek bir durum olup olmadığını tartmak ve uyuşmazlık konusu hakkındaki yetkinliğini ve uyuşmazlığın çözümü için ayırması gereken zamanı öngörebilmek amaçlarıyla sınırlı kalmalı ve hakem, kendisiyle görüşme talep eden tarafın da bu kapsamla sınırlı bir diyalog içerisinde kalmasını sağlamalıdır.
(3) Hakem, tahkim yargılaması süresince bir tarafın yokluğunda diğer tarafla görüşmemelidir. Böyle bir görüşmenin yapılması durumunda hakem, UTAUM vasıtasıyla diğer tarafı ve hakemleri, görüşmenin içeriği hakkında bilgilendirmelidir. Tahkimin işleyişini ilgilendiren, duruşma tarihinin veya yerinin belirlenmesi gibi konular istisnadır.
(4) Bir taraf önceden bildirim yapıldığı halde duruşmaya katılmadıysa, hakem duruşma oturumunda hazır bulunan taraflarla görüşebilir.
(5) Hakem, maddi, iş, profesyonel, ailevi veya sosyal ilişkilerinin ya da sorumluluklarının davranışlarını veya kararını etkilemesine izin vermez.
(6) UTAUM Tahkim Merkezi Yönergesi veya taraflar arasındaki tahkim sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe, bir hakem taraflardan biriyle yaptığı yazışmalarının bir nüshasını diğer taraflara da göndermelidir. Hakem, taraflardan birinden davayla ilgili diğer tarafa gönderilmemiş bir belge aldığında, UTAUM sekreteryası vasıtasıyla bu belgenin diğer tarafa da gönderilmesini sağlamalıdır.
(7) Hakem, görevi kabul için kendisine başvuru yapıldığı andan başlayarak tahkimin hiçbir aşamasında tahkim davasının herhangi bir tarafından, her ne sebeple olursa olsun, doğrudan veya dolaylı olarak, herhangi maddi bir şey veya bir hediyeyi kabul etmemelidir.
Hakemin Bağımsızlığı ve Özeni
Madde 6- (1) Hakem, karara bağlanmak üzere sunulan tüm vakıaları ve dava malzemesini titiz bir şekilde değerlendirdikten sonra karar vermelidir. Hakem dava konusuyla ilgisiz ve talep edilmeyen konularda karar vermemelidir.
(2) Hakem, talep konusu edilen tüm çekişmeli hususlarda âdil ve bağımsız olarak karar vermeli, dış baskıların kararlarını etkilemesine izin vermemelidir.
(3) Hakem, karar verme görevini başka kişilere devretmemeli; bizzat yerine getirmelidir.
(4) Hakem, görevini kişisel veya özel menfaatlerini ön plana çıkarmak için kullanamaz ve diğer kişilerin onu etkileyebilecekleri özel bir pozisyonda olduğu izlenimini yaratacak şekilde hareket edemez.
(5) Tarafların, uyuşmazlık konusu hususlarda kısmen veya tamamen uzlaşması ve hakemin söz konusu uzlaşmayı hakem kararına dönüştürmesini talep etmeleri durumunda hakem bu talebi yerine getirebilir.
(6) Hakem, taraflar arasındaki sulhün koşullarını kararına yazdığı takdirde, bunun taraflar arasındaki sulhe dayandığını da hakem kararında belirtmelidir.
Güven Ve Gizlilik
Madde 7- (1) Tahkim yargılaması, yargılama esnasındaki duruşmalar, hakemler arasındaki müzakereler ve bu sayede edinilen bilgiler ile hakem kararı gizlidir ve hakemler bu güven ilişkisine ve gizlilik ilkesine sadık kalmayı taahhüt ederler.
(2) Hakem taraflarla güvene dayalı bir ilişki içerisindedir ve tahkim davası esnasında edindiği gizli bilgileri hiçbir şekilde kendisine veya başkalarına menfaat sağlamak yahut başkasının menfaatine zarar vermek için kullanmamalıdır.
(3) Hakem, sıfatı ne olursa olsun, yargılamaya katılan herkesin yargılamanın gizliliğine saygı göstermesini sağlamak ve ticari sırlar ile gizli bilgileri korumak amacıyla gerekli önlemleri alacaktır.
(4) Hakem, tahkim davasıyla ilgili öğrendiği tüm bilgileri, kişisel verileri ve hakem kararını gizli tutmalıdır.
(5) Hakem, taraflara bilgi vermesi ve ilgili kişilerin bu Etik Kuralın hükümlerine bağlı olmayı kabul etmesi kaydıyla, karar vermek için bilirkişi görüşü alabilir.
(6) Kurul olarak çalışan hakemlerin karara ilişkin müzakereleri gizli olduğundan hakem, müzakerelerin içeriği hakkında taraflara bilgi vermemelidir. Hakem kararı verildikten sonra hakemin, kararın icrasına veya karara karşı açılacak iptal davasına yönelik işlemlere yardımcı olması uygun değildir.
(7) Hakem, tahkim yargılaması sırasında ve yargılamanın sona ermesinden sonraki süreçte taraflar arasındaki anlaşma veya tahkim kurallarında yazılı olarak açıklanmasına izin verilen bilgiler hariç, tahkim yargılaması dolayısıyla edindiği gizli bilgileri ve tahkim kararını açıklamayacak veya kullanmayacaktır.
(8) Hakemin kusuru olmaksızın kamunun bilgisi dahilinde olanlar ile mahkemeler veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarının resmi olarak talep etmeleri halinde kanun gereği açıklamak zorunda olduğu bilgiler bu hükmün dışındadır.
Ücret Ve Masrafların Tahsili
Madde 8- (1) Hakem, tahkim yargılaması boyunca yargılama masraflarının aşırı bir biçimde artmaması için gerekli özeni gösterecek, gereksiz masraf ve gecikmeleri engellemek için her türlü çabayı sarf edecek ve bu hususta basiretli bir hakemden beklenebilecek uygun tedbirleri alacaktır.
(2) Görevi karşılığında ücret alan veya masrafları ödenen hakem, bu ödemeler hakkında karar verirken dürüstlük kuralına uygun davranmalıdır.
(3) Hakem, ek ödemeler veya masraflar konusunda taraflardan biriyle ya da temsilcisi ile tek taraflı iletişime geçmeyecektir.
(4) Hakem ücretiyle ilgili işlemler UTAUM Tahkim Merkezi vasıtasıyla yürütülmelidir.
(5) Hakemler, olağanüstü koşullar söz konusu olmadıkça, bir yargılama esnasında ücret artışı talep etmemelidir.
Tahkim Hizmetleriyle İlgili Tanıtım Faaliyetleri
Madde 9- (1) Bir kişinin hakem olarak görev yapmaya istekli veya uygun olduğuna dair yapılacak tanıtım, doğru olmalı ve yanıltıcı bilgiler içermemelidir. Hakemin işinin kalitesi veya mesleğindeki başarısı ile ilgili tüm beyanlar gerçeğe uygun olmalıdır.
(2) Tanıtım, bu Etik Kurallara aykırı şekilde yapılacak bir görevlendirmeyi kabul etmeye istekli olunduğuna dair bir ima içermemelidir.
Kuralların Uygulanması
Madde 10- (1) UTAUM Hakemlerce Uyulması Gerekli Etik Kurallar, bu Kuralların kabul edildiğinin açıkça belirtildiği hallerde uygulama alanı bulur.
(2) Bu Kurallar tarafından düzenlenen konulardan bazılarının aynı zamanda tahkimin tâbi olduğu hukukta düzenlenmiş olması halinde Etik Kurallar, tahkimin tâbi olduğu hukukun, taraflar arasındaki anlaşmaların veya tahkimin bünyesinde yürütüldüğü kurumsal tahkim kurallarının yerine geçmeyecek olup bu düzenlemelere aykırı olmadığı ölçüde uygulanacak ve bu kapsamda etki doğuracaktır.
(3) Hakemin etik yükümlülükleri, hakemlik görevi için kendisine başvuru yapıldığı anda başlar ve yargılama sona erinceye dek, bazı hallerde hakem kararı verildikten sonra dahi devam eder.
(4) Kurallarda yer alan etik yükümlülüklerin uygulanmasında ve değerlendirilmesinde ölçülülük ilkesi dikkate alınır.
Yürürlük
Madde 11- (1) Bu Kurallar, UTAUM Yönetim Kurulu tarafından onaylandığı tarihte yürürlüğe girer.